આપણે પૂજા શા માટે કરીએ છીએ ?
પૂજા ની વ્યાખ્યા
હિન્દૂ ધર્મ માં અનેક ધાર્મિક વિધિઓ અને પ્રયાસો છે: જેમાં પ્રાથમિક હિન્દૂ ધાર્મિક વિધિઓને આ રીતે વ્યાખ્યાયિત કરી શકાય છે: આરતી, ભજન, દર્શન, મંત્ર, પૂજા, સત્સંગ, સ્તોત્ર અને યજ્ઞ.
પૂજા
પૂજા (વૈકલ્પિક પ્રેષણીયતા પૂજા, સંસ્કૃત: આદર અથવા ભક્તિ) એક ધાર્મિક વિધિ છે, જે મોટાભાગના હિન્દુઓ દરરોજ સવારે સ્નાનાદિક ક્રિયા કર્યા પછી કરે છે, પરંતુ કોઈ પણ ખોરાક કે પીણા લીધા પહેલાં. હિન્દુ સંપ્રદાયોમાં પૂજાની વિધિ જુદી જુદી હોય છે, પરંતુ સામાન્ય રીતે માળા પર કોઈ ચોક્કસ મંત્રનું રટણ થાય છે અને વૈકલ્પિક રીતે ભગવાન અને ગુરુની વ્યક્તિગત મૂર્તિ ને પ્રસાદ અર્પણ કરવામાં આવે છે.
ભગવાન વિષ્ણુની મૂર્તિથી પવિત્ર ઝાડ સુધી ભગવાનની ગણના કરનાર કોઈ પણ વસ્તુ ની પૂજા કરી શકાય છે. આ પૂજા ભગવાને ને કઈક અર્પણ કરવાના ભાવ સાથે કરવામાં આવે છે, જેમ કે ફૂલ અથવા ભોગ (પ્રસાદ), અને સંભવતઃ મીણબત્તી અથવા ધૂપ લગાવીને.
આ ધાર્મિક વિધિ મૌન દ્વારા અથવા સાથે મળીને પ્રાર્થના ના રૂપ માં પણ કરી શકાય છે. પૂજા કરતી વખતે એક હિન્દુ પુજારી સંસ્કૃતમાં અથવા અન્ય કોઈ ભાષામાં પ્રાર્થના કરી શકે છે.
પૂજા વ્યક્તિગત ભક્તો દ્વારા અથવા સમારોહમાં સાથે મળીને પણ કરવામાં આવે છે. કેટલીકવાર અમુક લોકોના લાભ માટે પણ પૂજા કરવામાં આવે છે, જેના માટે પુજારી અને સંબંધીઓ ભગવાન પાસે આશીર્વાદ માંગે છે.
પૂજાનાં 16 પ્રકાર
- ધ્યાન– દેવતાઓ પર ધ્યાન કેળવવું તે.
- આહ્વાન– યજ્ઞવેદીમાં દેવને આમંત્રણ
- આસન– દેવતાને બેઠક આપવી.
- પાદ્ય– સ્વચ્છ પાણીથી દેવના પગ ધોવા.
- અર્ધ્ય – હાથ અને મોં કોગળા માટે દેવતા પાણી અર્પણ કરવું.
- આચમન– પીવા માટે દેવ ને પાણી આપવું.
- સ્નાન– દેવતા ને સ્નાન માટે માંગલિક વસ્તુઓ અર્પણ કરવી.
- વસ્ત્ર – દેવતાઓ ને સ્વચ્છ કપડા અર્પણ કરવા.
- યજ્ઞોપવીત– દેવતાઓ ને શુદ્ધ યજ્ઞોપવીત (જનોઈ) અર્પણ કરવી.
- ગંધ– દેવતાઓ પર તાજું ચંદન લગાવવું તેમજ અર્પણ કરવું.
- પુષ્પ– દેવતાઓ ને મંત્ર જપ સાથે તાજા ફૂલો અર્પણ કરવા.
- ધૂપ– યજ્ઞવેદી ની આજુબાજુ પૂજા દરમ્યાન ધૂપસળી દ્વારા ધૂપ આપવો.
- દીપ– દેવતાઓ ના શણગાર રૂપે દીપ પ્રગટાવવો..
- નૈવેધ– દેવતાઓ ને ભોગ (પ્રસાદ ) અર્પણ કરવો.
- તાંબુલ– દેવતાઓને સોપારી અને પાંદડાઓનો પ્રેરણારૂપ મિશ્રણ અર્પણ કરવું.
- પ્રદક્ષિણા અને નમસ્કાર – યજ્ઞવેદીની ની પ્રદક્ષિણા કરવી તેમજ દેવતાઓ નમસ્કાર કરી ને વિદાય આપવી.
ગંધ – સ્પર્શ
ચંદન ત્વચાને ઠંડુ કરે છે અને કુદરતી જીવ-જંતુ ને રોકનાર છે.
પુષ્પ – શ્રવણ
દરેક ફૂલ સાથેના દેવના નામોનું પઠન કાનને સંલગ્ન કરે છે.
ધૂપ – સુગંધ
ધૂપ એ તાજી સુગંધ થી સમગ્ર મંદિર ને ઢાંકી દે છે અને નાક માટે એક તાજી સુગંધ પૂરી પાડે છે.
દીપ – દ્રષ્ટિ
દીવો એ દેવતાને પ્રકાશિત કરે છે અને આંખોને સુંદર બનાવી દે છે.
નૈવેધ – સ્વાદ
દેવતાઓ ને જે પ્રસાદ અર્પણ કરવામાં આવે છે તે.